Onze geschiedenis
In een reactie op de nota van Arbe Minch ‘’Bedrijfsmatige consequenties verzelfstandiging’’ in 2003 werd door de Stichting Vrienden uitgesproken dat ze zich niet anders dan daarvoor, ondanks dat haar positie veranderde, zou gaan verhouden tot het museum. Het is ook voor de Vrienden wat het museum betreft een geschiedenis van voor en na de verzelfstandiging.
Voor de verzelfstandiging
De Stichting Vrienden is opgericht op 2 oktober 1992. De oprichting heeft alles te maken met het door de Gemeente aanvaarde plan om het museum te verplaatsen van het koetshuis naar de zolder van het gerenoveerde kasteel. Het is goed nog eens uitdrukkelijk te vermelden dat de voorwaarde van de Gemeente was dat er dan wel een Stichting Vrienden opgericht moest worden. Dit was nodig om sponsors aan te trekken om het museum te kunnen vernieuwen en voor de bemensing daarvan. Het werd een succes. Er meldden zich vele vrienden. Dankzij de Stichting kwam er geld binnen. Van belang is dat de Gemeenteraad er van meet af aan achter is gaan staan.
Karakter Stichting Vrienden
Van belang is te noteren dat de Stichting Vrienden zich van meet af aan breed heeft willen inzetten voor de cultuurhistorie van Wijchen. Voor de Stichting was het museum daarbij het belangrijkste project, maar het kon gaan om meer. In die zin staat de Stichting onafhankelijk van het museum. Daartoe werden zogenaamde Vriendenkringen opgericht, om vrienden daadwerkelijk te kunnen inzetten. Dat betekent dat naast het Museum inzet op andere cultuurhistorische projecten mogelijk is. Vandaar de inzet, ook op verzoek van de Gemeente, voor het opzetten in 1992 van een pré-proto-historische tuin en een kasteleninfo. Deze zijn in 1995 onderdeel geworden van het museum. Hoewel het nooit gekomen is tot een op onderzoek ingestelde kring Cultuurhistorie is daarover door de Stichting in de loop van de tijd wel een aantal Katernen uitgegeven. Deze soms in verband met een expositie in het museum. De Stichting Vrienden heeft in 2000 – met name om de opzet van de Vriendenkringen en daarmee de vrienden te activeren – van de Nederlandse Federatie van Musea de Gerard Everspenning gekregen.
Doelstelling
Wat betreft het museum stelde en stelt zich de Stichting Vrienden ten doel:
- Verbreding van het draagvlak onder de bevolking wat betreft het museum. Middelen daartoe waren en zijn lezingen, excursies en fiets- en wandeltochten.
- Financiële ondersteuning om de kwaliteit te verhogen en uitbreiding van activiteiten te realiseren. Dit door middel van sponsoracties.
- Activeren van vrienden en vrijwilligers om werkzaam te zijn in het museum.
Daartoe werden voor het museum speciale Vriendenkringen opgericht; o.a. Vriendenkring Gastvrouwen en -heren, Vriendenkring Scherven (archeologisch onderzoek), Vriendenkring Exposities, etc.
Beheer
Hoewel het vanaf het begin de bedoeling is geweest van de Gemeente het museum te verzelfstandigen met een daarbij behorend zelfstandig Bestuur, heeft het een aantal jaren geduurd voor daar werkelijk sprake van was. Het is zinvol erop te wijzen dat de Stichting Vrienden, daartoe gevraagd, van meet af aan heeft aangegeven geen verantwoordelijkheid voor de verzelfstandiging aan te durven. In de tussentijd werd het bestuur van het museum toevertrouwd aan een Beheergroep, waarin twee vertegenwoordigers van de Stichting Vrienden. Naast de wethouder cultuur en een beleidsambtenaar van de Gemeente zaten daarin ook twee vertegenwoordigers van de Stichting Culturele Raad. Deze Stichting had ook de mogelijkheid gekregen in het museum te exposeren. Als er één groot verschil is met de situatie na de verzelfstandiging is het dat de Stichting door de Beheergroep heel dicht stond op het dagelijks reilen en zeilen van het Museum. De voorzitters van de beide betrokken Stichtingen vormden met de door de Gemeente aangestelde Beheerder het dagelijks Bestuur van het museum.
Dit organogram werd gemaakt door de gemeente. Tussen 1992 en 2003 lag de bestuurlijke verantwoordelijkheid volledig bij de gemeente. Het museum was een gemeentemuseum. Het secretariaat werd gevoerd door de beleidsambtenaar Cultuur. De wethouders waren regelmatig aanwezig in de Beheercommissie. De beheerder was ook in dienst van de Gemeente. Deze functionarissen – en dus niet de Vrienden – waren verantwoording verschuldigd aan de Gemeenteraad.
Er zijn in die periode 1992-2003 vele exposities geweest op kunst- en cultuur- historisch gebied, in overleg met de Beheerder opgezet door de Vrienden en de vrijwilligers van de Culturele Raad. Archeologische exposities werden verzorgd door de conservator met steun van de Vriendenkring Scherven.
Na de verzelfstandiging
De positie van de Stichting Vrienden werd daarmee wat het museum betreft een andere. In feite kwam zij helemaal af te staan van het dagelijks reilen en zeilen van het museum; als ook – wat de verantwoordelijkheid daarvoor betreft – van het opzetten van exposities en activiteiten. Uitdrukkelijk moet hierbij opgemerkt worden dat de Stichting helemaal staat achter de professionalisering van het museum op die terreinen. De Stichting Vrienden verheugt zich erin dat het Museum Kasteel Wijchen een begrip is geworden in Wijchen en dat ze daartoe een bijdrage heeft kunnen en wil blijven leveren.